دوره آمار کاربردی (2) با رویکرد تقویت نگارش مقالات

دوره آموزشی «پروژه محور» چیست و چه اهمیتی دارد ؟

آموزش پروژه محور، یک آموزش عمیق بر روی مفاهیم مختلف نظری و کاربردی یک حیطه است که ضمن توجه به کسب مهارتهای مختلف مورد نیاز، تمرکز بر موضوعات و مسائل حقیقی (در دنیای واقعی) دارد. در این شیوه آموزش، مهارتهای عمومی مهمی از قبیل «حل مساله»، «تفکّر نقّادانه» و «درک عمیق مفاهیم نظری و عملی»، نیز در فراگیران توسعه می یابد.

بدیهی است در این شیوه آموزشی، کارهای عملی نقش بسیار مهم و محوری داشته و این کارهای عملی در قالب پروژه یا پروژه های متعدّدی به فراگیران، اعطاء می‌گردد. پروژه عملی می‌تواند با توجه به اقتضای مباحث آموزشی، به  یکی از 2 شکل زیر به فراگیران و مخاطبین، داده شود:

• در قالب یک پروژه واحد که به اجزاء مختلف و متعدّدی شکسته می‌شود (بر اساس موضوع و یا دسته ‏بندی موضوعی مطالب)
• پروژه ‏های متعدّدی که به ازای هر درس (یا سرفصل‌های این دوره) به فراگیران سپرده می‌شوند.

نکته مهم آن است که  این پروژه‌ها به گونه ای باید تنظیم گردد تا ضمن توجه به مولفه های عمومی کسب دانش و مهارت‌های مرتبط، قدرت حل مساله و تفکر نقادانه نیز افزایش یابد.

چرا این دوره آموزشی مهم است و چرا این دوره آموزشی، به صورت پروژه محور طراحی گردید؟

در یکی دو دهه اخیر، هم راستا با تخصصی شدن رشته های علمی مختلف، دانش روش شناسی پژوهش و همچنین آمار کاربردی نیز به سوی تخصصی شدن، پیش رفته است. این تغییرات ایجاب می‌کند که کلیه پژوهشگران، متخصصین، اعضای هیات علمی و حتی دانشجویان نیز، دانش و مهارت خود را در زمینه های موصوف ارتقاء دهند. 

حتی اگر شما، متخصّص یا پژوهشگر با تجربه ‏ای هم باشید، ضرورت دارد که در چند موضوع مهم مرتبط با تحلیل آماری داده های مطالعات مختلف و همچنین تاثیرات آن بر نگارش مقالات علمی، آموزه ها و مهارت‌های خود را به روز نمایید.

بسیاری از متخصصین اعتقاد دارند که علوم کاربردی از قبیل «روش شناسی پژوهش‌ها» و «آمار کاربردی»، همانند برخی علوم دیگر که محتوای آنها هر چند سال دستخوش تغییراتی قرار می‌گیرد، نبوده و این علوم را می‌توان علومی ثابت و ایستا دانست. لیکن بررسی روند رخدادهای مهم حاصل از این علوم، گزاره فوق را زیرسوال می‌برد !!!. فقط اگر بخواهیم در این نوشتار، به برخی از مهمترین این روندها، اشاره نماییم، با مواردی به شرح ذیل، روبرو خواهیم بود:

• تغییرات صورت گرفته در طراحی، اجراء، تحلیل آماری و حتی نگارش پژوهش‌هایی از قبیل مطالعات مشاهده‌ای (همانند مطالعات کوهورت جمعیتی، مطالعات مورد شاهدی مدرن یا آینده نگر و ...)
• تغییرات وسیعی که طی 15-10 سال اخیر در متدولوژی مطالعات مداخله ای، تجربه نموده ایم مانند تغییرات مشاهده شده در ثبت پروتکول این مطالعات، ظهور انواع جدیدی از مقالات این دسته از مطالعات که حتی در مواردی کمتر از 10 سال از پیدایش آنها می‌گذرد، تغییر رویکردهای محاسبه حجم نمونه در این مطالعات بر اساس «معنی‌داری بالینی» و ...) 
• تغییرات صورت گرفته در «مطالعات ارزش تشخیصی و مدل‌های پیش بینی» که در این مورد، حتی شاید باید تغییرات را وسیع‌تر و بنیادی تر از موارد قبلی بدانیم، چرا که اساساً این گروه از مطالعات پژوهشی، تا قبل از 10 سال قبل، به عنوان گروه مجزایی در انواع مطالعات پژوهشی، مطرح نبوده، در حالی که هم اکنون یک دسته مجزا محسوب شده و تغییرات گسترده ای را در متدولوژی، تحلیل آماری و نگارش مقالات مربوطه، شاهد هستیم.
• و اما یکی از مهمترین، تاثیرگذارترین و فراگیرترین تغییری که در طول یک دهه گذشته با آن روبرو شده ‏ایم، لزوم استفاده از «اندازه اثر» در تقریباً تمام مطالعات پژوهشی تحلیلی (و البته مداخله ای) است که حتی محدود به یک حیطه یا رشته علمی نبوده و تقریباً تاثیرات خود را در تمامی حیطه های علمی، نشان داده است. در این نوشتار، قصد نداریم به دلایل نظری این تغییر مهم اشاره نماییم، زیرا خود بحث مفصلی است (البته در مبحث مربوطه در این دوره آموزشی، به آن خواهیم پرداخت)، لیکن این تغییر بنیادی و مهم، وقتی اهمیت مضاعفی در بین جامعه آکادمیک پیدا می کند که بدانیم، متاسفانه نرم‏ افزارهای کلاسیک آماری (یعنی همان نرم افزارهایی که از دیرباز در بین جامعه پژوهشگران و متخصصین، محبوبیت زیادی داشته و هنوز هم رایج‌ترین آنهاست ....؛ مانند SPSS و ...)، در این زمینه بسیار ضعیف بوده و محیط عملیاتی خود را برای این تغییر مهم، تطبیق نداده اند.
• ...

لذا بدیهی است که متخصصین رشته ها و علوم مختلف، باید بخش قابل توجهی از وقت خود را صرف «بازآموزی» یا «آموزش مداوم» این حیطه ها نیز بنمایند.

از آنجا که ممکن است، برای علاقمندان و پژوهشگران حیطه های مختلف علمی (اعم از پژوهشگرانی که طی 5 تا 10 سال اخیر وارد حیطه های پژوهشی علوم مختلف گردیده اند یا پژوهشگران با سابقه پژوهشی طولانی‌تر ...)، هنوز مصادیق تغییرات مورد اشاره به طور شفاف مشخص نشده باشد، در اینجا تنها به ذکر چهار مورد از مصادیق عینی تغییرات 5 تا 10 سال اخیر که در زیرمجموعه تحلیل‌های آماری و نگارش مقالات علمی،  به وقوع پیوسته‌اند، می پردازیم.

ضمناً لازم به یادآوری است که این تغییرات و مصادیق مربوطه، در حال حاضر به طور عمده در ژورنال‌های پیشرو در علوم مختلف (منظور ژورنال‌های گروه موسوم به Q1 یا چارک اول بالاترین مقادیر شاخص «ضریب تاثیر» یا IF در هر رشته تخصصی می‌باشد)، مشاهده شده، لیکن این تغییرات به سرعت در حال نفوذ و گسترش به ژورنال‌های سطوح پایین‌تر نیز می‌باشند:

1. توجه به محاسبه و گزارش شاخص‌های «اندازه اثر»، در کنار رویکردهای سنّتی آمار تحلیلی از قبیل «آزمون فرضیه» یا گزارشات آماره و P value. ضمناً بسیار بدیهی است که این موضوع را نباید بدین صورت تصوّر نمود که صرفاً گزارش شاخص کمّی موسوم به «اندازه اثر»، راه حل منطقی در واکنش به این روند نوظهور است، بلکه نکته کاربردی اصلی، توجه به تفسیر درست و صحیح این شاخص‌ها است که بتواند ضعف‌های رویکردهای سنتی را جبران نماید.

2. توجه اکید به موضوع «معنی داری بالینی» (در ژورنال‌های گروه سلامت، پزشکی و سایر حیطه‌های بین رشته ای یا زیرمجموعه آنها) یا «معنی داری عملی» (در ژورنال‌های گروه‌های علمی غیر پزشکی از قبیل علوم اجتماعی، کشاورزی، علوم انسانی، مدیریت و ...)، در مقیاس «متغیر / متغیرهای وابسته» (یا حتی گاهی متغیر مستقل)، به منظور نشان دادن ارزش کاربردی نتایج حاصل از پژوهش‌ها

3. تغییر رویکرد نظری (فلسفی) و متعاقب آن، تغییر رویکرد عملی «محاسبه حجم نمونه یا توان در مطالعات پژوهشی» ؛ در واقع این تغییر نیز تا اندازه زیادی، تحت تاثیر دو روند قبلی قرار گرفته است. به عبارت دیگر، رویکردهای سنّتی محاسبه حجم نمونه (در مطالعات تحلیلی / مداخله ای)، که مبتنی بر تفاوت‌های مشاهده شده در مطالعات مشابه قبلی موجود در منابع، صورت می‌گرفت، به سرعت جای خود را به رویکردهای مبتنی بر شاخصهای کمّی موسوم به «حداقل تفاوت / تغییر دارای اهمیت عملی / بالینی» داده اند و این موضوع نیز بسیاری از پژوهشگران را دچار غافلگیری و سردرگمی نموده است.

4. اهمیت یافتن رویکرد یا اصل «پیشین» یا “Priori” در طراحی، اجراء، تحلیل آماری پژوهش‌ها و در نتیجه تاثیرات آن بر نگارش مقالات علمی ؛  هر چند اصل بنیادی تعریف کلیه اجزاء و مولفه‌های مهم طراحی یک پژوهش و همچنین عدم تغییر این مولفه ها در مقاطع زمانی بعدی، یعنی در فاز اجراء، تحلیل آماری و حتی نگارش مقالات علمی مربوطه، که موسوم به اصل «پیشین» یا Priori است، یک موضوع جدید نیست، اما پیشرفت‌های جهان امروز، شرایط را برای پیاده سازی این رویکرد فراموش شده، فراهم نموده است.

پیشرفت‌هایی که حتماً همه شما عزیزان با آنها آشنایی حداقلی دارید، مانند اهمیت یافتن نگارش پروتکول یک پژوهش (قبل از آغاز عملیات اجرایی آن پژوهش)، ثبت پروتکول، فراهم سازی پلتفورم‌های «دانش آزاد» یا Open Science، ظهور استانداردها یا راهنماهای «اشتراک گذاری داده های حاصل از یک پژوهش» یا Data Sharing و ...، تنها بخشی از این بسترسازی‌ها می‌باشند. برای یادآوری تاثیرات این رویکرد یا اصل بنیادی بر «تحلیل‌های آماری» یک پژوهش، تنها کافی است رویکرد سنّتی نگارش پروپوزال (به عنوان تنها سند پیشین الزامی در قبل از آغاز یک پژوهش) را با رویکرد «پیشین» که تهیه این سند را کافی ندانسته و تاکید بر تدوین پروتکل دارد ....، مقایسه نماییم. بمنظور روشن شدن ذهن تمامی متخصصین، کافی است به یکی از ضروریات پروتکول که تاکید بر جداسازی اهداف (اولیه در مقابل ثانویه)، تحلیل‌های آماری (اولیه در مقابل ثانویه) و حتی نتایج (تاییدی در مقابل اکتشافی) دارد، توجه و تمرکز نماییم.

وقتی تاثیر این روندهای چهارگانه را بر روی بخش‌های «روش یا متد»؛ «نتایج» و «بحث و نتیجه گیری» مقالات مربوطه، بررسی می‌نماییم، متوجه عمق و گستردگی تاثیر این تغییرات بر روی ساختار ظاهری و محتوایی مقالات علمی خواهیم شد.

پر واضح است که تنها تمرکز پژوهشگران، متخصصین، اعضای هیات علمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و ...، بر روی کسب دانش و مهارت‌های مربوط به این روندها، می‌تواند راهکار منطقی همزیستی با این روندها باشد و برعکس، واکنش‌هایی از قبیل مقاومت نسبت به این روندها و تغییرات مربوطه، به جز اتلاف منابع و هدر دادن وقت متخصصین، حاصل دیگری نخواهد داشت. همچنین برخوردهای دیگری از قبیل منتسب نمودن دلایل رد مقالات و پژوهش‌های محققین به موضوعات سیاسی از قبیل تحریم‌ها و ...، نیز  چاره ساز نخواهد بود.

در یک دوره آموزشی با مختصات این دوره که قرار است به موضوع بسیار مهم «تقویت دانش و مهارت‌های آماری به منظور ارتقای وضعیت نگارش مقالات» بپردازد، لازم است تا در مقایسه با شرایط مطلوب و بهینه، به این موضوعات در آموزش آمار کاربردی توجه گردد:

• توجه به مبانی نظری و پیشینه مباحث آماری و یا «روش‌های آماری»
• توجه به روش‌های عملی یا رویکردهای نرم افزاری روش‌های مختلف
• توجه به تغییرات احتمالی یا تغییرات رویکردی که در این روش‌ها، اتفاق افتاده است!
• توجه به چالش‌های روش‌های مختلف و حل این چالش‌ها

بدیهی است هر دوره آموزشی که قرار است در زمینه «آمار کاربردی» در راستای تقویت نگارش مقالات، آموزش موثر و بهینه‏ای داشته باشد، نمی‌تواند در کنار انتقال مفاهیم نظری و عملی، به موضوع بسیار مهم «پاسخ به کامنت‌ها یا سوالات داوران مقالات در ژورنال‌های مختلف»، توجه نداشته باشد. از طرف دیگر، به دلایلی از قبیل تغییرات نسبتاً سریع موضوعاتی که در صدر توجه داوران قرار می‌گیرد، بهتر است این بخش از آموزش، به صورت «یادگیری ماهی‌گیری؛ بجای ماهی دادن ....» باشد. چرا که نمی‌توان برای موضوع ذهنی مانند کامنت‌های داوران مقالات، راهکار ثابت و عینی تعریف نمود.

اینجا است که به ارزش «آموزش پروژه محور» در افزایش قدرت درک و تفسیر موضوعات، پی می‌بریم و مشخص می‌گردد که وقتی می‌توانیم این دوره آموزشی را موفق و اثربخش بدانیم که فراگیران حداقل در 80 تا 90 درصد کامنت‌ها و سوالات آماری داوران مقالات، امکان پاسخ‌دهی و تحلیل مطالب و موضوعات را کسب نمایند.

این دوره آموزشی، تنها دوره آموزشی آمار کاربردی در کشور است (حداقل در شرایط فعلی)، که به تمامی آیتم‌های اشاره شده در هر یک از مباحث آموزشی تمرکز داشته و حتی فراتر از آنها، تفاوت مبانی و راهکارهای نگارش مقالات مختلف پرکاربرد برای پژوهشگران رشته های مختلف را نیز، مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد و به محققین در هر مورد، راهکارها و توصیه‌های عملیاتی، ارائه می‌نماید.

چرا در این دوره آموزشی، مبنای کارهای عملی، نرم افزار Stata (و نه SPSS)، بوده و این نرم افزار، آموزش داده می‌شود ؟

 هر چند، نرم افزار آماری SPSS یکی از پرکاربردترین بسته های آماری مورد استفاده محققین، در تمامی رشته های و گرایش‌های علمی است، لیکن دارای محدودیت‌های متعدّد و مهمی می‌باشد.

چنانچه مروری بر پیشینه و تاریخچه تکاملی این نرم افزار، داشته باشیم، متوجه می‌شویم که این نرم افزار قبل از آن که یک نرم افزار عمومی آماری باشد، یک بسته تجزیه و تحلیل آماری، ویژه پژوهش‌های علوم اجتماعی است[1]. چنانچه از متخصصین یا پژوهشگران خبره در فیلد علوم زیستی و سلامت، بخواهیم که تجربه کار با این نرم افزار را در تجزیه و تحلیل داده ‏های این فیلد بیان کنند، بسیاری از ایشان، به وجود مشکلات و محدودیت‌های متعددی اشاره می‌نمایند.

در اینجا لازم است به منظور روشن شدن اذهان بسیاری از پژوهشگران، به خصوص پژوهشگرانی که علاقمند به ارتقای فعالیت‌های منجر به انتشار مقالات پژوهشی خود هستند، به ذکر برخی از مهمترین و پرکاربردترین محدودیت‌های نرم افزار SPSS اشاره نماییم:

• عدم محاسبه یا برآورد شاخصهای مهمی از قبیل بروز، شیوع، میزان بروز و ...، برای  یک بیماری یا پیامد (یا هر رخداد اجتماعی، سلامتی و ...) و بخصوص فاصله اطمینان 95 درصد آن.
• عدم محاسبه یا برآورد شاخصهای اندازه اثر ساده‏، از قبیل شاخصهای «تفاضل میانگینها» و «تفاضل میانگینهای استاندارد شده» یا Standardized Mean Diff. (SMD) مانند Cohen’s d، Hedges’ g یا Glass’ Delta
• محدودیت در محاسبه نسبت برتری یا Odds Ratio در مواردی که متغیر مواجهه یا متغیر مستقل مطالعه، بیش از دو سطح یا لایه داشته باشد.
• عدم محاسبه شاخص یا آماره کاپا (Kappa Statistics) بصورت وزنی (بیش از 2 سطح)
• غیرممکن بودن تحلیل آماری یک مطالعه مورد-شاهدی همسان شده یا Matched Case-control Study، حتی بصورت تک متغیره (قادر به محاسبه شاخص OR در این وضعیت نیست)
• در روشهای تحلیل واریانس (ANOVA)، محاسبه اندازه اثر همیشه امکان پذیر نیست (روش One-way ANOVA امکان برآورد اندازه اثر اتا یا پارشیال اتا، وجود ندارد) و در سایر تحلیلهای واریانس نیز ، با محدودیت محاسبه تمام شاخصهای اندازه اثر این روشها، روبرو هستیم.
• محدودیت در ارزیابی اثر یک متغیر مستقل (پیش بینی کننده) رتبه‏ای یا اسمی با بیش از دو سطح (لایه) در رگرسیون خطی (قادر به ایجاد Indicator or dummy variable نیست)
• غیرممکن بودن رسم نمودار بلند آلتمن (Bland-Altman Plot) بمنظور ارزیابی روایی و پایایی سنجشهای کمی.
• محدودیت در محاسبه تمامی گونه ها یا انواع شاخص ICC (Intra-class Correlation) در شرایط مختلف ارزیابی پایایی یا قابلیت اعتماد
• محدودیت در ترسیم انواع نمودارهای پرکاربرد در مقالات (مانند نمودارهای خطی مختص تحلیل داده های با سنجش مکرّر بهمراه error term، نمودارهای ستونی همراه با error term ، نمودار انباشت یا Forest plot برای مقایسه شاخصهای اندازه اثر و ...)
• تحلیل واریانس با اندازه‏های تکراری (Repeated Measures ANOVA) با دشواریهای زیادی همراه است.
• امکان انجام متاآنالیز (در مطالعات ثانویه مانند مرور سیستماتیک) وجود ندارد

لیست فوق، تنها موارد پرکاربردی از محدودیت‌ها و معایب این نرم ‏افزار بوده و قطعاً تمامی پژوهشگران، متخصصین و حتی دانشجویانی که حداقل به یکی از کاربردهای یاد شده نیاز داشته ‏اند، این محدودیت ها را تجربه نموده و بعضاً در شرایط پاسخ به داوری های مقالات یا درخواست داوران برای تصحیح یک تحلیل آماری و ...، برای آنها فضای چالشی را ایجاد نموده است.

بدیهی است که طراحی یک نرم افزار اختصاصی یک فیلد یا گرایش علمی، تا اندازه زیادی میتواند این نقائص را مرتفع نماید. خوشبختانه  نرم افزار STATA با علم و شناخت کامل از نیازهای محققین علوم پزشکی، تقریبا به تمامی نیازهای گرایش های زیرمجموعه این فیلد، توجه داشته و به همین خاطر، می توان آنرا کامل ترین و قوی ترین نرم‌افزار تجزیه و تحلیل داده های مطالعات پژوهشی فیلد علوم زیستی، سلامت، پزشکی و توانبخشی و حتی برخی گرایش‌های علوم انسانی مانند علوم اجتماعی، اقتصاد، علوم فتاری و ...، نامید. البته باید در کنار ویژگی انطباق با فیلد علوم پزشکی و زیستی، ماهیت متن-باز بودن (Open-source) این نرم‏افزار را هم به عنوان یک ویژگی بسیار مهم که به افزایش درجه پاسخگویی به نیاز کاربران این نرم‏افزار، کمک قابل توجهی می نماید، نیز اشاره نماییم.

از طرف دیگر، با بررسی های متعددی که بعد از برگزاری چند دوره آموزشی اخیر صورت گرفت و اخذ بازخوردهای کاربران و فراگیران و نیز ارزیابی نرم‏افزارهای آماری، ما به این نتیجه رسیدیم که آموزش نرم‏افزار بسیار مفید، ساده و کاربردی MedCalc را به محتوای این دوره، اضافه نماییم. این نرم‏افزار که محیطی بسیار ساده و کاربر پسند دارد، می تواند در زمینه تولید نمودارهای مهم و کاربردی مورد نیاز پژوهشگران، به خصوص در تنظیم و تدوین مقالات، بسیار کمک کننده و راهگشا باشد. البته برخی توانایی های  دیگر این نرم‏افزار نیز به غنای این دوره آموزشی و ارتقاء دانش و مهارت کاربران در تحلیل های آماری مورد نیاز، خواهد افزود.

خلاصه آن که ...

در این دوره آموزشی و با توجه به محتوای آموزشی تنظیمی و سرفصل های پیش ‏بینی شده، حدود 90 درصد نیازهای پژوهشگران در تحلیل آماری انواع مطالعات (توصیفی، رابطه‏ای یا همبستگی، تحلیلی مقطعی، مورد شاهدی و کوهورت، مداخله‏ای یا کارآزمایی و ...) چه از منظر اجرای آزمون ها و چه تفسیر و تحلیل آنها، مرتفع خواهد گردید.

ماهیت پروژه محور (کارهای عملی) در این دوره آموزشی چگونه است ؟

در این دوره آموزشی، به ازای هر درس (سرفصل آموزشی)، حداقل یک پروژه عملی به فراگیران داده می شود که فقط جنبه عملی یا اجرایی تحلیل آماری را در بر نگرفته، بلکه به مصادیق آن موضوع در مقاله مربوطه، نیز توجه می گردد. به عبارت دیگر، خروجی عمده پروژه های عملی به صورتی است که می توان آنها را در مقالات به صورت مستقیم
استفاده نمود.

یکی از معایب اکثر آموزش‌های کارگاهی یا عملی مباحث آماری در کشورمان (و حتی در سطح جهانی)، این است که فقط به اجرای یک تحلیل آماری، به عنوان مثال رگرسیون خطی، توجه می گردد. اما در این دوره، حتی به نحوه ارائه یا پرزنتیشن خروجی تحلیل های آماری در سطح مقالات مربوطه نیز توجه می گردد.

حال در اینجا، به برخی از جنبه‏های عینی خروجی مباحث آموزشی در مقالات، که در این دوره آموزشی پروژه محور و منحصر بفرد، مورد توجه قرار می گیرد، اشاره می‌گردد:

• نحوه نگارش بهینه زیربخش «تحلیل آماری» یا Statistical Analysis در زیرمجموعه Methods / Material & Methods متن مقالات و تفاوت های این بخش در برخی از انواع پرکاربرد مقالات
• نحوه تنظیم و تدوین «جدول 1» در انواع پرکاربرد مقالات و توجه به تفاوت هایی که در برخی از انواع این مقالات وجود دارد ...
• نحوه تدوین و تنظیم انواع پرکاربرد نمودارها در انواع مقالات و توجه به نکات چالشی این نمودارها ... (از قبیل نمودارهای ستونی، خطی، پراکنش، بقاء و ...)
• توجه به طبقه‏بندی سه بخشی یافته‏های اولیه، ثانویه و متعاقبی که یکی از نشانگان رویکردهای نوین (مدرن) در طراحی و نگارش پژوهش ها است، مطابق با دسته بندی اهداف (اولیه و ثانویه)
• توجه به اصل مهم «سه گانه یافته ها» یا Triad of RESULTS و چگونگی اجرای این اصل در بخش یافته‏های انواع مقالات
• نحوه تنظیم سایر جداول در مقالات (بجز جدول 1) در انواع مختلف مقالات یا انواع روشهای آماری
• و ...

این دوره آموزشی، مشتمل بر چند ساعت آموزش است و برنامه برگزاری جلسات، چگونه است؟

این دوره آموزشی، شامل 90  ساعت آموزش نظری و عملی بوده که در قالب دو دوره آمار (1) (پکیج آفلاین) و دوره آنلاین آمار (2) هر یک با ساعات آموزشی حدود 40 ساعت و 50 ساعت، ارائه می گردد. در هر هفته 3 ساعت آموزش پیش بینی شده که در این جلسات  3 ساعته، مباحث نظری و  عملی بصورت توامان آموزش داده می شود. ضمناً از آنجا که ماهیت این دوره آموزشی، پروژه محور تعریف شده است، در تقریباً تمامی دروس و سرفصل های آن، حداقل یک یا چند کار عملی واقعی تعریف می گردد. این کارهای عملی، مبتنی بر مقالات واقعی، طراحی شده و در کنار این مقالات، داده‏های سطح فردی آن مقاله (پژوهش) نیز در اختیار فراگیران قرار گرفته تا با انجام تمرین ها و سناریوهای تعریف شده، بالاترین سطح دانش و مهارت های مربوطه، کسب گردد!

لازم به ذکر است که دوره آموزشی آمار کاربردی (1)، از 28 تیر ماه آغاز و در حال پایان می باشد. لیکن استثنائاً به دلیل حجم درخواست های شرکت در دوره آمار کاربردی پایه، امکان ثبت نام در این دوره به صورت آفلاین وجود دارد. بنابراین متقاضیان می توانند با ثبت نام در دوره آمار کاربردی (1) و دسترسی به محتوای کامل این دوره (کلیه اسلایدها، ویدیوهای کلاسها، تمرین ها، سینتکس های نرم افزاری و ...)، خود را سریعاً برای شرکت در دوره آمار کاربردی (2)، آماده نمایند. بدیهی است که شرکت کنندگان فعلی دوره آمار کاربردی (1) نیز پس از خاتمه این دوره و ثبت نام در دوره آمار کاربردی (2)، می توانند این دوره آموزشی را تکمیل فرمایند.

دوره آموزشی آمار کاربردی (2)، از روز دو‏شنبه 25 بهمن ماه سال 1400 آغاز می گردد.  روزهای برگزاری جلسات این دوره آموزشی هر هفته روزهای دوشنبه از ساعت 20 تا 23 تعیین گردیده است.

در این دوره آموزشی، چه محتوا یا مستنداتی به فراگیران، داده می‌شود ؟

در این دوره آموزشی، مواد و مستندات آموزشی زیر، در اختیار کلیه شرکت کنندگان قرار خواهد گرفت:

الف) کل فایل های حاوی اسلایدهای کارگاه

ب) فایل های دیتای سناریوها یا کارهای عملی، به همراه خروجی یا output برنامه STATA و MedCalc

ج) تمرین های عملی و راه حل های مربوط به آنها در قالب سینتکس‌های نرم افزاری

د) مقالات کاربردی که در کلاس ارائه یا در باره آن بحث می شود. معمولاً این مقالات، دارای حداقل یک نکته کاربردی برای استفاده و بهره برداری فراگیران است.

در این دوره آموزشی، یک گروه تلگرامی اختصاصی، به منظور اطلاع رسانی برگزاری جلسات، همچنین طرح سوالات احتمالی و دریافت پاسخ (توسط مدرس) و یا طرح اشکالات و ابهامات و پاسخ به آنها و ...، ایجاد خواهد گردید.

ضمناً نحوه در دسترس قرار دادن مستندات یاد شده، از طریق همین گروه تلگرامی اختصاصی صورت می‌گیرد.