دوره پروژه محور محاسبه حجم نمونه و توان در انواع مطالعات پژوهشی

چرا این دوره آموزشی مهم است؟

بر تمام افرادی که حتی سابقه مختصری آشنایی با فعالیتهای پژوهشی داشته باشند، روشن است که یکی از اولیه ترین موضوعات دانشی و مهارتی مورد نیاز، آشنایی با روشها و رویکردهی محاسبه حجم نمونه در انواع مطالعات پژوهشی است و اهمیت این مبحث، بر هیچ فردی پوشیده نیست.

ما برخی اتفاقات و رخدادها در طول یکدهه اخیر در فضای پژوهشی دنیا، موجب شده است که یادگیری و کسب دانش و مهارتهای مورد نیاز، تبدیل به یک ضرورت شود!

اجازه دهید تا به اختصار، به برخی از این ضرورتها، اشاره نمایم:

تنوع انواع مطالعات و پژوهشها، نسبت به یک دهه قبل:قطعاً از نظر تنوع و تعدد انواع پژوهشها و زیر مجموعه های آنها، در شرایط فعلی با شرایطی مواجه هستیم که نواع پژوهشها از تنوع بیشتری برخوردار بوده و دیگر نمیتوان با آن قواعد عمومی و کلی تقسیم بندی رویکردهای محاسبه حجم نمونه به دو یا چند دسته (مانند مطالعات توصیفی، مطالعات تحلیلی و مطالعات مداخله ای)، در همه شرایط، پیروز و موفق از میدان داوری مقالات، سربلند بیرون آمد!

تغییر رویکردها و یا الزامات در بسیاری از شرایط: برای روشن شدن ذهن شما پژوهشگران گرامی، فقط به ذکر سه مورد از رایجترین این تغییر رویکردها در محاسبه حجم نمونه، اکتفاء میکنم.

مورد 1: تغییر رویکرد محاسبه حجم نمونه در مطالعات کارازمایی (مداخله ای) از منطق قدیمی استفاده از نتایج مطالعات مشابه به رویکرد استفاده از «معنی داری بالینی / عملی» یا منطق «حداقل تفاوت مهم از منظر بالینی / عملی»

مورد 2: تغییر رویکرد محاسبه حجم نمونه در مطالعات تجربی حیوانی از شرایطی که در گذشته، اکثر ژورنالها، از پژوهشگران شیوه دستیابی به حجم نمونه مطالعه را درخواست نمی نمودند به شرایط کنونی که این موضوع را یک ضرورت انکار ناپذیر میدانند (تغییر رویکرد به اندازه 180 درجه ....!!!!!)

مورد 3: تغییر رویکرد مقبولیت یا پذیرش استفاده از نوموگرامها یا قواعد عمومی (مانند استفاده از فرمول کوکران بخصوص در حیطه های علوم انسانی و ...)، بویژه در ژورنالهای معتبر بین المللی، به شرایط فعلی که تقریباً در این ژورنالها دیگر این رویکرد، قابل قبول نبوده و داوران درخواست توجیه محاسبه حجم نمونه با روشهای مدرن را مینمایند!

توسعه روشهای مدرن:از قبیل استفاده از نرم افزارهای تخصصی مانند G*power و یا توسعه و تکوین ماژولها یا پکیجهای زیر مجموعه نرم افزارهای شناخته شده مانند Stata یا R و ... که قطعاً میطلبد پژوهشگران عزیز کشورمان نیز همگام با پژوهشگران سایر جوامع، ضمن اشنایی با این روشهای جدید، دانش و مهارتهای لازم برای کار با روشها را نیز کسب نمایند. بویژه در شرایطی که عمده این روشها در نرم افزارهای رایگان، قابلیت استفاده دارد.

این دوره آموزشی، برای چه گروههای هدفی، طراحی شده است؟

از آنجایی که دانش و مهارتهای مورد نیاز برای محاسبه حجم نمونه در انواع پژوهشها و پرداختن به این موضوع مهم در انواع اسناد پژوهشی (از قبیل پروپوزال، پروتکول و مقاله)، هیج استثناء خاصی در رشته ها و گرایشهای علمی خاص، ندارد، فلذا این دانش و مهارتها و شیوه دستیابی به آنها در تمام حیطه های علمی، یکسان است. بنابراین دانشجویان، پژوهشگران، اعضای هیات علمی و حتی مشاوران پژوهشی و آماری موسسات آکادمیک و تحقیقاتی، میتوانند با شرکت در این دوره آموزشی ارزشمند و کاربردی، ضمن ارتقاء دانش و مهارتهای نوین خود، زمینه را برای ارتقاء پژوهشهای خود و یا سازمان تابعه خود را فراهم نمایند.

ضمناً بسیاری از ملاحظات مرتبط با برخی از انواع مطالعات پژوهشی که شاید در کمتر دوره آموزشی در مورد محاسبه حجم نمونه در این دسته از مطالعات، بحث شده باشد (مانند مطالعات ابزارها در گرایشهای حیطه علوم انسانی، سلامت و یا سایر گرایشهای بین رشته ای و ...؛ یا مطلعات تجربی حیوانی در بسیاری از گرایشهای زیرمجموعه حیطه سلامت و علوم پایه و ...؛ یا کارآزماییهای بالینی در بسیاری از گرایشهای زیرمجموعه سلامت و پزشکی و دهها نمونه دیگر ...)، در این دوره آموزشی، مورد توجه قرار خواهد گرفت.

بنابراین متخصصین و دانشجویان تمامی حیطه های علمی و رشته ای، برای کلیه محققین و علاقمندان در هر سطحی که باشند، میتوانند از این دوره آموزشی، استفاده نمایند.

این دوره آموزشی، چه تفاوتی با دوره های آموزشی قبلی برگزار شده در موسسه آمارافزار (در موضوع حجم نمونه) دارد؟

در دوره های قبلی برگزار شده، بر دو موضوع مهم، تمرکز داشتیم:

اول، درک کلیه عوامل تاثیرگذار بر حجم نمونه (یا توان) در انواع مطالعات پژوهشی و چگونگی تاثیرگذاری این عوامل

دوم، درک نظری و علمی تغییرات رویکردی ایجاد شده در طول یک دهه اخیر

اما بدیهی است که در کنار این دو مولفه مهم، روشهای عملی و عینی محاسبه حجم نمونه، بدلیل محدودیت زمان در ارائه مباحث فوق، به اندازه کافی ارائه نشد و اساساً کارکرد و هدف این دوره های آموزشی هم بیشتر بر محوریت دو موضوع فوق، بود.

اما حال با طراحی یک دوره آموزشی مدون و کاملاً کاربردی و مبتنی بر کارهای علمی یا پروژه ای متعدد و گسترده، هدف این است که فراگیران علاوه بر درک نظری مختصر و مفید از موضوعات فوق، تمرکز یادگیری بر روی مباحث عملی باشد تا در عمل ضمن فائق آمدن تمامی عزیزان بر موضوع محاسبه حجم نمونه و توان در انواع پژوهشها، امکان درج مطالب مرتبط در انواع اسناد پژوهشی، بخصوص در مقالات را داشته و مهمتر اینکه، در زمان پاسخ دادن به سوالات و کامنتهای داوران، مشکلی نداشته باشند.

فلذا توصیه بنده به تمامی عزیزانی که در حداقل یکی از دوره های قبلی یاد شده شرکت نمودند، این است که حتماً و حتماً این دوره عملی را نیز از دست ندهند تا دانش و مهارتهای خود را در بالاترین و عالی ترین سطح، ارتقاء دهند. البته به پاس شرکت این عزیزان، تخفیفهای فوق العاده ای هم برای این گروه در نظر گفته شده است (بالاترین سطوح تخفیفی ممکن)

این دوره آموزشی، مشتمل بر چه مباحث و سرفصلهایی است؟

این دوره آموزشی کاربردی و پروژه محور، مشتمل بر 50 ساعت آموزش نظری و عملی است که از نظر موضوعی، شامل این دروس و یا مباحث میباشد:

درس اول: مروری بر پیش نیازها و ملاحظات متدولوژیک مورد نیاز در محاسبه حجم نمونه و توان در انواع پژوهشها (مبتنی بر رویکردهای نوین)

درس دوم: شناخت عوامل تاثیرگذار بر محاسبه حجم نمونه در شرایط پایه (پژوهشهای پایه) و شرایط اختصاصی (عوامل اختصاصی یا فرعی) و مرور انواع فرمولهای محاسبه حجم نمونه

درس سوم: انواع روشها و یا رویکردهای محاسبه حجم نمونه (بخصوص رویکردهای جدید محاسبه حجم نمونه ...) و کار با این رویکردها در شرایط عملی

درس چهارم: یادگیری و کسب مهارت کار با روشهای مدرن در محاسبه حجم نمونه یا توان (نرم افزار جی پاور، ماژولهای نرم افزار استیتا و پکیجهای نرم افزار آر و ...)

درس پنجم: کار با گروه متنوعی از سناریوها یا پروژه های عملی در انواع مختلف مطالعات پژوهشی (از قبیل مطالعات مقطعی، مطالعات مورد شاهدی، کارآزماییها، مطالعات ابزار، مطالعات ارزش تشخیصی، مطلعات مدلهای پیش بینی و مطالعات بقاء، مطالعات تجربی حیوانی و ....)

درس ششم: یادگیری و کسب دانش و مهارتهای مرتبط با انواع روشهای نمونه گیری و نحوه بکار بردن این روشها در شرایط عملی

درس هفتم: آشنایی با شیوه نگارش بخشهای مرتبط با محاسبه حجم نمونه و روشهای نمونه گیری در پروپوزالها، پروتکولها و مقالات و نحوه پاسخ به داوران ...